Het proeven van whisky heb ik in de loop van de jaren ontwikkeld. Toen we nog met de Four Whisketeers begonnen, waren er nog nauwelijks hulpmiddelen en nog betrekkelijk weinig literatuur over whisky beschikbaar. Inmiddels zijn er tal van boeken en guru's, die over whisky proeven heel veel hebben geschreven. Belangrijke whiskykenners zijn ondermeer Michale Jackson (inmiddels overleden) en Jim Murray. Maar ook in Nederland hebben we verdienstelijke kenners.
Whisky kun je alleen proeven of samen met anderen. Dat laatste is natuurlijk een stuk gezelliger.

Wanneer je whisky alleen proeft gaat het om de smaak en kwaliteit om het als enkel product te onderscheiden. Ik doe dit altijd door de whisky te refereren aan een standaard whisky. Dit is meestal The Famous Grouse, een algemeen verkrijgbare blend. Je kunt ook tijdens een proefsessie  voor jezelf een vergelijking maken met andere whisky's van bijvoorbeeld dezelfde distilleerderij, verschillende jaartallen etc.
Als ik een proeverij organiseer met andere mensen proeven we vijf whisky's en de referentiewhisky. De nadruk ligt dan niet om de whisky afzonderlijk te keuren, maar meer om de onderlinge verschillen te duiden. Daarmee kunnen mensen ingewijd worden in de whiskywereld, of een bepaald aspect uitdiepen.

De belangrijkste ingrediënten voor een kwaliteitskeuring zijn:

1. De te proeven whisky in fles inclusief de verpakking
2. De referentiewhisky
3. Een glas water
4. Een pipet

De hulpmiddelen

Geur

Met het ruiken aan de whisky is een groot deel van de smaak ook bepaald. Het is dus van belang om geuren goed te kunnen duiden. Soms ruik je dingen, maar kun je het niet thuis brengen. Om geuren te bepalen heb ik een geurdoos aangeschaft met 24 geuren die mogelijk in whisky voor kunnen komen. Door geuren te vergelijken kun je zo komen tot een meer exacte bepaling. Het geurdoosje bestaat uit 24 flesjes met verschillende essences waarin je een strookje papier in kunt dopen. Nadat het is opgedroogd geeft het een kenmerkende geur af, die je kunt vergelijken met de whisky die in je glas zit. Om de geur goed op te sluiten gebruik je een nosing & tasting glas en dek je dit af met een hoedje of plaatje. Een geschikt glas is het nosing & tasting glas hiernaast, maar ook een Glencairn glas - met een stevig voetje waardoor het glas stevig staat en lijkt op een pot still- is een geschikt glas. Vooral de tulpvorm is belangrijk op de geur vast te houden in combinatie met het hoedje.

De Kleur

Whisky kan van lichtbeige/geel tot bijna rood zijn van kleur. De belangrijkste boosdoener om de kleur te bepalen is het hout waarin het is gerijpt. Een refill bourbonvat zoal veel minder kleur afgeven dan een first-fill sherryvat. Ook met kleuren heb ik een tijdje zitten experimenteren. Zo gebruikte we aanvankelijk een kaart die mijn vrouw had gemaakt met aquarelverf. Inmiddels gebruik ik de kleurenstaal van een Engels Whiskymagzine.

De Verpakking

De verpakking doet niets af aan de kwaliteit van de whisky, maar het oog wil ook wat. De flessen en het kleur- en materiaalgebruik kunnen de whisky een bepaalde kwaliteit doen uitstralen.

De smaak 

Bij het beoordelen van whisky is uiteraard de smaak bepalend. Dit overigens altijd in combinatie met de geur.
Ook smaken zijn moeilijk te duiden. Daar zul je jezelf op moeten trainen. Smaken zijn: graan, rokerig,zoet, sherry fruitig, kruidig of vanille. Je kunt zelf dit lijstje aanvullen, Vaak bij cask strength whisky's (niet aangelengd tot 40-43%) kan wat water toevoegen de whisky zogenaamd openen. Met het pipetje kun je voorzichtig wat water toevoegen.

Eten

Zeker als je met een aantal mensen meerdere whisky's drinkt is het raadzaam af en toe wat te eten. Om de smaak te neutraliseren kun je uiteraard wat water drinken en witbrood of een kaal toastje eten, maar je kunt de whiskyproeverij ook met heerlijke hapjes onderbreken. Dat is zeker zo gezellig. 

De beoordeling

Sinds 2011 gebruik ik de smaakindeling van Jim Murray: een schaal van 1-100.

Uiteraard is dit een zeer subjectieve beoordeling en is het zeer persoonlijk. Bovendien kan op een ander moment en in een andere setting de whisky ook beter of slechter smaken.